Η οριακή εμπειρία ενός εξελιγμένου και βαθύτατα συμπονετικού ανθρώπου - πρωταγωνιστής ο κοινωνιολόγος και συγγραφέας Ανδρέας Κουζέλης - στον "ανθρώπινο ζωολογικό κήπο" των νεοελληνικών καιρών.
Ο άνθρωπος αυτός είναι ώριμος.Είναι, τηρουμένων των αναλογιών, πλήρης. Έχει παλέψει μια ζωή για γνώση, έχει κατακτήσει εμπειρίες όσο λίγοι, είναι εξαίρετος κοινωνιολόγος, είναι ενδιαφέρων συγγραφέας, έχει επηρεάσει πολλούς, δεν έχει φοβηθεί να ανταγωνιστεί στα πιο ανταγωνιστικά πεδία όπως αυτό της πολιτικής, έχει διακριθεί, έχει αγαπήσει και αγαπηθεί. Και όπως όλοι οι πλήρεις άνθρωποι είναι συμπονετικός, συγχωρητικός. Όχι με την εύκολη έννοια τήρησης των αναλογιών, που μεταφράζεται στην εξουσιαστική παραχώρηση δεύτερης ευκαιρίας στο όνομα του σωφρονισμού. Είναι συγχωρητικός αδιαφορώντας να ερμηνεύσει ενδεχόμενο “καλό” από τη δεύτερη ευκαιρία, δεν έχει ανάγκη καν από αυτό το άλλοθι.
Όταν συνωμοτούν έτσι τα γεγονότα ώστε άνθρωποι πλήρεις όπως ο συγκεκριμένος να υποχρεώνονται να φλερτάρουν με την εξουσία της απονομής δεύτερης ευκαιρίας, να αρχίζουν μέσω αυτής να αντιλαμβάνονται την σχέση τους με τους “άλλους”, τούτο δίχως άλλο σημαίνει ότι τα κοινωνικά ήθη έχουν αγριέψει εκτός κάθε λελογισμένου ορίου. Το οποίον συνέβηκε …
Ο συγγραφέας, κοινωνιολόγος και ακτιβιστής Ανδρέας Κουζέλης, ενεργό μέλος των πλέον ενεργών κινήσεων χειραφέτησης των ανθρώπων με αναπηρία, το βράδυ της 24ης του Μάη είχε μια πολύ ωραία υποχρέωση να εκπληρώσει. Συμμετείχε σαν guest star,προσκεκλημένος της προχωρημένης καλλιτεχνικής ομάδας Quilombola, στην παράσταση “ανθρώπινου ζωολογικού κήπου”: πρόκειται για μια πολύ ξεχωριστή, παρεμβατική πρόταση τέχνης η ιδέα της οποίας εκκινεί από την υποβολή του κοινού στις συνθήκες διαδεδομένου στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις θεάματος του 18ου και 19ου αιώνα όταν άνθρωποι “διαφορετικοί” εκτίθονταν αιχμάλωτοι σε κλουβιά μαζί με πιθήκους και χιμπατζήδες προς τέρψιν του κοινού.
Ο ρόλος του χαρισματικού κυρίου Κουζέλη ήταν αυτός του προσώπου – κλειδιού που εισβάλλοντας στον ανθρώπινο ζωολογικό κήπο μετέφερε το κρίσιμο μήνυμα της πλήρους επίθεσης ενάντια σε όλα όσα – φανερά και αφανέρωτα – του επέτρεπαν να υπάρχει. Ρόλος επιθετικός στα όρια, όχι ενάντια στο υπάρχον κοινό αλλά στα όσα “μέσα του” θα μπορούσαν έστω δυνητικά να το συνδέουν με τα αντίστοιχα (κοινά) του 18ουκαι 19ου αιώνα. Ρόλος κάθετα επιθετικόςενάντια στα διαχρονικά κοινά (χαρακτηριστικά) της αγριότητας.
Ο χαρισματικός Κουζέλης άσκησε τον ρόλο του για πολλοστή φορά άψογα, το κοινό του για πολλοστή φορά υποβλήθηκε στην μαγεία της πληρότητάς του. Γύρω στις οκτώ το βράδυ ξεκίνησε η παράσταση, εννέα ολοκληρώθηκε, άλλες δυο ώρες και κάτι δόθηκαν στην μετά-παραστατική συζήτηση, περασμένες έντεκα και αφού η ικανοποίηση πλέον ξεχείλιζε κίνησαν οι πάντες και ο καθένας για τη “δουλειά” του. Ο πρωταγωνιστής και μερικοί καρδιακοί φίλοι κίνησαν για κοντινό συνεργατικό καφενείο (για καφενείο, δηλαδή, προϊόν κοινωνικού συνεταιρισμού), θέλοντας να φιλτράρουν τον απόηχο μιας ακόμα πλήρους, γοητευτικής βραδιάς, συντροφιά με λίγο καθαρό τσίπουρο για “μερακλήδες”. Το συνήθιζαν άλλωστε πάντα ύστερα από τις υποβλητικές παραστάσεις – μηνύματα υπενθύμισης της υπεροχής των πλήρων ανθρώπων έναντι των ανθρώπων – ζώων και ζωωδών κοινών των ανθρώπινων ζωολογικών κήπων.
Δυο τα μεσάνυχτα , σήμανε η στιγμή της συνωμοσίας. “Έβγα έξω ρε από εδώ. Δεν θέλω ανάπηρους στον χώρο μου, στοtaxi μου”. Μίλαγε ο οδηγός taxiαπό την εταιρεία με την επωνυμίαtaxiplon που είχε κληθεί να παραλάβει τον πρωταγωνιστή της προηγηθείσας βραδιάς για να τον μεταφέρει στο σπίτι του. “Θα αστειεύεσαι άνθρωπέ μου, για σε παρακαλώ πολύ ξεκίνα”. “Θα σας πω εγώ ποιος αστειεύεται” η άγρια ανταπάντηση συνοδευόμενη από την απειλή προσφοράς ενισχύσεων από ετοιμοπόλεμους συναδέλφους – “σε ένα λεπτό θα είναι δέκα εδώ” – απευθυνόταν τόσο στον επιβάτη όσο και στους άναυδους φίλους που ήταν εκεί για να μη περιμένει το taxi χωρίς παρέα. “Κατέβα ρε κάτω δεν ακούς, δεν θέλω ανάπηρους στο taxi μου. Γιατί ρε αλήτες δεν μου είπατε ότι θα παραλάβω ανάπηρο;”.
Τόνος φωνής, στάση σώματος, απειλή ενισχύσεων, συνέθεταν μια τέτοια ολοζώντανη αγριάδα που έμοιαζε διπλή αυτής που γύμνωσε και ακύρωσε η παράσταση μόλις λίγες ώρες πριν,ωσάν ο άθλιος άγριος τηςtaxiplon να ήταν βαλτός από το σύμπαν ολάκερο άθλια και άγρια να προσγειώσει τον πρωταγωνιστή και τους οικείους δυο τρείς αιώνες πριν. Λίγο πριν ο κύριος Ανδρέας Κουζέλης γευτεί την εμπειρία να πεταχτεί σαν σακί από το taxi του μαινόμενου, έσπευσε και πετάχτηκε έξω μόνος του. Κάτι απειλητικό “για τους παλιό-ανάπηρους” ούρλιαξε φεύγοντας με ταχύτητα ο οδηγός της taxiplon που έγινε ένα με τα ουρλιαχτά των αλόγων της μηχανής του.
“Δεν καταδέχομαι να τον κυνηγήσω τον ηλίθιο, τον άθλιο. Όμως, δεν σου κρύβω, ότι αυτή η αθλιότητα μέσα μου με πόνεσε, με αγρίεψε. Τι ζώα θεέ μου”. Γνωρίζοντας επί χρόνια τον κύριο Ανδρέα Κουζέλη είμαστε σε θέση από τον τόνο και μόνο της φωνής του να καταλάβουμε ότι η συμπόνια του για τον “άλλο” – ειδικά για αυτόν τον τύπο του “άλλου” που ο φίλος κοινωνιολόγος και συγγραφέας συνηθίζει να μας αποκαλεί "μόνιμο έρμαιο της ηλιθιότητάς του" – φλέρταρε με τα όριά της. Μας το επιβεβαίωσε και ο ίδιος άλλωστε αμέσως μετά: “Όλα τα στοιχεία υπάρχουν, μάρτυρες τέσσερις τον αριθμό υπάρχουν, εγώ δεν καταδέχομαι, αν όμως εσείς κρίνετε ότι σας νοιάζει κάντε ότι νομίζετε”.
Διόλου δύσκολος ο ρόλος μας, πιθανώς διότι δεν κουβαλάμε την ωριμότητα και πληρότητα του κ. Κουζέλη, πιθανώς διότι η όποια ωριμότητα εμείς κουβαλάμε υπακούει σε άλλες – πιο ειδικές – ανάγκες. Ο συγκεκριμένος αλήτης οδηγός τηςtaxiplon στο δικό μας νου έχει δυο μόνο δυνατές επιλογές. Είτε άμεση απομάκρυνση από τη θέση του και αφαίρεση της άδειας εργασίας, είτε ψυχοθεραπευτική συμμετοχή του στην επόμενη παράσταση “ανθρώπινου ζωολογικού κήπου” ως ιδανικού προς αποφυγή παραδείγματος υπό την πνευματική καθοδήγηση του Ανδρέα Κουζέλη και των παραστατικών συνεργατών του.
.jpg)