Πώς εξασφαλίζει την εγκυρότητα της ψήφου του ένας τυφλός και πώς προσεγγίζει ένα άτομο που βρίσκεται σε αναπηρικό αμαξίδιο το εκλογικό παραβάν; Και γιατί καμία προεκλογική καμπάνια δεν θίγει τέτοια ζητήματα; Ο Ηλίας και ο Βαγγέλης είναι μόνο δύο περιπτώσεις νέων ανθρώπων που αυτήν την Κυριακή, θα δυσκολευτούν να εξασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα επειδή κανείς δεν προέβλεψε γι' αυτούς.
Όπως αναφέρει η εγκύκλιος που εξέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών για τις διευκολύνσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από πολίτες με αναπηρία στις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015: «Παρέχεται το δικαίωμα σε κάθε εκλογέα με σωματική αδυναμία να απευθύνεται στον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ή σε μέλος της εφορευτικής επιτροπής, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να τους βοηθήσουν...».
Τι εφαρμόζεται όμως στην πράξη;
Πώς Διασφαλίζει την εγκυρότητα και τη μυστικότητα της ψήφου ένας τυφλός;
Συναντώ τον Βαγγέλη Αυγουλά στο δικηγορικό του γραφείο στο Ίλιον. Ο Βαγγέλης είναι 26 χρονών, έχει γεννηθεί τυφλός, είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής στην Αθήνα, μεταπτυχιακός φοιτητής στο αστικό δίκαιο και επικεφαλής της νεολαίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών, ενώ έχει διατελέσει κι αντιδήμαρχος κοινωνικής πολιτικής στο Ίλιον. Όσο τον ακολουθώ προς το πλησιέστερο σχολείο της γειτονιάς του, το οποίο θα λειτουργήσει και σαν εκλογικό κέντρο την Κυριακή, κάνουμε σλάλομ ανάμεσα σε εμπόδια, λακκούβες, κολώνες και σταθμευμένα αυτοκίνητα.
Κάποια στιγμή εμφανίζονται και εμπόδια που δεν μπορεί να τα "αναγνωρίσει" το λευκό μπαστούνι, όπως κάποιες διαφημιστικές σημαίες έξω από ένα κατάστημα, του οποίου ο ιδιοκτήτης μόλις βλέπει τον φωτογραφικό φακό σπεύδει να ρωτήσει αν θέλουμε να απομακρύνει και το παράνομα σταθμευμένο αυτοκίνητό του.
Εκτός της δυσκολίας για το πώς προσεγγίζουν ένα εκλογικό κέντρο, οι άνθρωποι που έχουν χάσει την όρασή τους αντιμετωπίζουν και προβλήματα που σχετίζονται με την εγκυρότητα και τη μυστικότητα της ψηφοφορίας. Όπως μου λέει ο Βαγγέλης:
«Η διαδικασία της ψηφοφορίας έχει προβλήματα ακόμα κι για το πώς φτάνουμε στο εκλογικό κέντρο, αφού ένα εκλογικό κέντρο δεν βρίσκεται σε μια διαδρομή που κάνουμε συχνά για να έχουμε εξοικειωθεί και υπάρχουν πολλά εμπόδια, ειδικά τη μέρα της ψηφοφορίας λόγω και των παρκαρισμένων αυτοκινήτων παντού, που κλείνουν κάθε πρόσβαση. Ακόμα και για να μάθεις σε ποια αίθουσα ψηφίζεις πρέπει να έχεις συνοδεία για να δει τους καταλόγους. Τα ψηφοδέλτια δεν υπάρχουν σε καμία προσβάσιμη μορφή, ούτε σε μεγέθυνση ούτε σε σύστημα Μπράιγ, κι έτσι καταργείται η μυστικότητα της ψήφου.
Το να ψηφίζει κάποιος με πρόβλημα όρασης είτε είναι ολικά τυφλός είτε έχει μερική όραση σημαίνει ότι θα μπει στο παραβάν συνοδεία του δικαστικού αντιπροσώπου. Δεν επιτρέπεται να τον συνοδέψει άτομο της αρεσκείας του και να κάνουν τη διαδικασία μαζί. Εγώ για παράδειγμα στις εκλογές του '12 που είχα πάει με τον αδελφό μου δεν μας είχε επιτραπεί να μπούμε μαζί, με αποτέλεσμα να βγούμε από το εκλογικό κέντρο, να βρούμε το ψηφοδέλτιο που ήθελα και να επιστρέψουμε με έτοιμο το ψηφοδέλτιο. Με όλα αυτά καταργείται η μυστικότητα της ψήφου γιατί ξέρει και κάποιος άλλος εκτός από εμένα τι θα ψηφίσω, που μπορεί να μην θέλω να του το πω. Ακόμα και με φακελάκι έτοιμο να πας, και πάλι καταργείται η μυστικότητα και η ακεραιότητα της ψήφου. Εκτός από το απόρρητο της διαδικασίας, αντικειμενικά δεν μπορεί να υπάρξει και ο έλεγχος στο ψηφοδέλτιο και στον σταυρό προτίμησης που εγώ θέλω να βάλω αν κάνω τη διαδικασία με κάποιον άλλον. Μου έχει αναφερθεί φαινόμενο σε δημοτικές εκλογές που κάποιος με αναπηρία ψήφισε με συνοδεία δικαστικού αντιπροσώπου, μία μικρή παράταξη, αλλά τελικά δεν βρέθηκε στο συγκεκριμένο τμήμα καμία ψήφος.
Οι εκλογές πρέπει να γίνουν προσβάσιμες για όλους. Είναι ένα κόστος πολύ λιγότερο από αυτό που επιβαρυνόμαστε για τις προεκλογικές καμπάνιες και πρέπει αν θέλουμε να δηλώνουμε πολιτισμένο κράτος να το σκεφτούμε πολύ σοβαρά. Στο εξωτερικό, π.χ. στις ΗΠΑ, υπάρχει ηλεκτρονική ψηφοφορία για όλους τους πολίτες. Μέχρι να φτάσουμε εκεί, πιο πρακτικό θα ήταν οι εκλογείς με προβλήματα όρασης να επικοινωνούν με συγκεκριμένο τμήμα του υπουργείου εσωτερικών, να δηλώνουν μέσα σε κάποια προθεσμία ότι θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Από εκεί να διασταυρώνουμε πού ψηφίζουν και να εξασφαλίζουμε ότι θα υπάρχουν προσβάσιμα ψηφοδέλτια είτε με μεγέθυνση είτε με γραφή Μπράιγ. Και για να μην πέφτει στην ίδια κάλπη το ψηφοδέλτιο που θα ξεχωρίζει, κι έτσι και πάλι να αποκαλύπτεται η ψήφος του, προτείνω να συγκεντρώνονται όλα αυτά τα ψηφοδέλτια στο Πρωτοδικείο και να γίνεται εκεί η καταμέτρηση μαζί με κάποιον που γνωρίζει τη γραφή των τυφλών.
Δυστυχώς, τα άτομα με προβλήματα όρασης από 67% και πάνω υπολογίζονται γύρω στις 300.000. Δεν ξέρω βέβαια πόσοι από αυτούς τελικά ψηφίζουν λόγω των δυσκολιών στη διαδικασία, όμως από την επόμενη κιόλας μέρα των εκλογών θα πρέπει το υπουργείο να πάρει την πρωτοβουλία να κάνει μία ενδεικτική καταγραφή, έστω για τις επόμενες εκλογές, για να μάθουμε τέλος πάντων το νούμερο των ανθρώπων που χρειάζονται διευκόλυνση και να αναζητηθεί λύση», καταλήγει ο Βαγγέλης.
Πώς προσεγγίζει ένα άτομο με Κινητική Αναπηρία το παραβάν;
Ο Ηλίας είναι 28 χρονών, σπουδάζει Πληροφορική και Τηλεπικοινωνία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πάσχει από μυϊκή δυστροφία Duchenne και Becker. Από τα 18 του βρίσκεται στο αναπηρικό αμαξίδιο, αφού σταδιακά όσο μεγάλωνε δυσκολευόταν να περπατήσει. Έχουμε δώσει ραντεβού στο σπίτι του για να κάνουμε τη διαδρομή μέχρι το εκλογικό κέντρο που ψηφίζει, το οποίο ναι μεν βρίσκεται λίγα μόλις μέτρα πιο δίπλα, παρόλα αυτά τα εμπόδια που συναντούμε είναι πολλά.
Τα αυτοκίνητα παρκάρουν όπως να' ναι, οι δρόμοι είναι γεμάτοι λακκούβες, ενώ για να ανέβουμε στο ψηλό και χωρίς ράμπα πεζοδρόμιο όπου βρίσκεται το σχολείο που ψηφίζει ο Ηλίας, χρειάστηκε ο Παναγιώτης να αφήσει στην άκρη την φωτογραφική του μηχανή για να καταφέρουμε να σηκώσουμε και οι δύο το αρκετά βαρύ αμαξίδιο του Ηλία πάνω στο πεζοδρόμιο, πράγμα που δεν θα μπορούσε να κάνει κάποιος μόνος του αν τον συνόδευε.
Οι σκάλες που υπάρχουν στο σχολείο, δεν έχουν επιτρέψει στον Ηλία να ψηφίσει σε κάποια αίθουσα τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα - αν καταφέρνει τελικά να φτάσει μέχρι μέσα στο σχολείο- να ψηφίζει έξω από τις τουαλέτες. Όπως λέει ο ίδιος:
«Το πρόβλημα ξεκινάει από το πώς θα φτάσω στο εκλογικό κέντρο μέχρι το πόσο προσβάσιμο είναι το ίδιο το σχολείο αλλά και η αίθουσα που πρέπει να ψηφίσω. Για να φτάσω στο εκλογικό κέντρο για παράδειγμα η ράμπα είναι ελλατωματική, οπότε θα πρέπει να είμαι με κάποιον μαζί που θα με βοηθήσει. Ακόμα κι αν φτάσω όμως εκεί δεν μπορώ να πάω να ψηφίσω κανονικά στην αίθουσα που είναι η κάλπη γιατί υπάρχουν σκαλιά.
Τα τελευταία χρόνια έχει τύχει να ψηφίσω στις τουαλέτες στο ισόγειο του σχολείου, κι αυτή είναι η πιο καλή περίπτωση γιατί υπάρχουν και πιο εξευτελιστικές για το θεσμό περιπτώσεις που να έχει τύχει να ψηφίσω στη μέση του δρόμου, στο πορτπαγκάζ ενός αυτοκινήτου, αφού παντού ήταν παρκαρισμένα αυτοκίνητα και δεν μπορούσα να προσεγγίσω το σχολείο.
Αυτοί που διασφαλίζουν ότι το ψηφοδέλτιο που διάλεξα φτάνει όντως αυτό στην κάλπη, είναι οι αντιπρόσωποι από όλα τα κόμματα που βρίσκονται εκεί, η δικαστική υπάλληλος κι ο αστυνομικός. Πρέπει να δοθεί άμεσα λύση στο πρόβλημά μας. Για εμένα πρέπει τα σχολεία να γίνουν προσβάσιμα σε όλους. Ακόμα κι αν κάποιες αίθουσες δεν είναι προσβάσιμες, πρέπει να υπάρχει συγχώνευσή τους σε άλλες τάξεις που να είναι.
Όλα αυτά τα προβλήματα αποτρέπουν πολλούς ανθρώπους να πάνε να ψηφίσουν. Εμένα όχι, διότι ως άνθρωπος έχω μάθει να είμαι σκληροτράχηλος και θα πάω να ψηφίσω με οποιεσδήποτε συνθήκες γιατί θέλω να ακούγεται η άποψή μου και γιατί δε θέλω να αποφασίζουν οι άλλοι για εμένα».
